Velen kennen het probleem: Windows wordt traag. Dat was al zo bij Windows 95, dat is nog steeds zo bij XP en bij Vista. Vooral degenen die veel programma's installeren kennen dit fenomeen.

De remedie? Harddisk formatteren, Windows opnieuw installeren werkt perfect, maar het kost veel tijd. Vervolgens ga je weer meer en meer toepassingen installeren; en het probleem is terug.

Een alternatief: regelmatig een 'image' van een verse Windows-installatie terug zetten. Het systeem is weer snel, maar je bent ook je inmiddels geïnstalleerde programma's weer kwijt. Dit is geen reële strategie voor de doorsnee gebruiker.

Er zijn ook praktische alternatieven. Minder rigoreus, minder effectief, maar zolang je Windows gebruikt moet je vaak met een compromis genoegen nemen.

Daarnaast zijn we ook zelf schuldig aan het verzamelen en opslaan van veel gegevens. Praktijk: de grootste harddisk is ooit te klein.

CompUsers helpt je hierbij op een wijze die voor iedereen uitvoerbaar is. Door een serie artikelen in de SoftwareBus, door hulp via de Vraagbaak, en op 25 april bovendien door een lezing, een Workshop en hulp ter plaatse. Neem gerust je pc mee als je het zelf niet durft of er niet uit komt.

In de SoftwareBus 2009-02 komen de volgende aspecten aan de orde:

Op de GigaHits staan de bijbehorende (gratis) programma's. Nu heeft niet iedere eMailing-lezer een abonnement op SoftwareBus/GigaHits. Maar voor iedereen is de artikelenserie en de software te bekijken en te downloaden vanaf www.CompUsers.nl/opruiming.

Hiermee is natuurlijk niet alles gezegd over het thema opruimen. Maar het dekt wel een aantal belangrijke aspecten.

Een waarschuwing vooraf: aan een opruimactie kleven gevaren. De door CompUsers voorgestelde methodes en programma's worden algemeen veilig beschouwd. Maar je kunt de zaak aan gort helpen. Bovendien kan niemend weten wat voor speciale omstandigheid op jouw pc problemen gaat veroorzaken. Daarom: wees verstandig en zorg vooraf voor backups.

Windows slaat veel gegevens centraal op in een bestand, de registry. Zoals instellingen en gegevens van geïnstalleerde programma's.

Onder experts heerst veel verschil van mening over het nut van opschonen van de registry. Sommigen stellen dat het geen of slechts marginaal helpt, anderen stellen dat het veel voordeel op kan leveren.

Veel zal afhangen van de situatie. Bijvoorbeeld, als bij het opstarten gezocht gaat worden naar bestanden die niet meer bestaan, zal het opstarten langer duren dan nodig.

Mijn eigen ervaring is dat door de registry opschonen de opstarttijd van Windows XP aanmerkelijk kan versnellen. CCleaner is een goed programma hiervoor. Er zijn ook programma's om de ontstane 'gaten' in de registry weer op te vullen, zodat de registry kleiner kan worden. Et bijvoorbeeld PageDefrag (Technet Microsoft) kun je het bestandssysteem van de registry defragmenteren, als dat nodig mocht zijn.

De registry is aanwezig sedert Windows 95. Maar het kan vaak ook heel goed zonder registry. Er komen steeds meer en meer 'portable' versies van programma's. Die werken even goed zonder installatie en dus zonder gebruik van de registry.

Een aantal programma's wordt geladen bij het booten van Windows. Dat wordt bepaald bij de installatie van programma's door 'stiekum' een autostart in de registry te zetten. Een bekend voorbeeld is Adobe Reader, dat vrijwel iedereen op zijn pc heeft.

Met onnodige autostarts gaat tijd verloren bij het booten. Onnodig als ze zelden worden gebruikt.

Met CCleaner kun je de overbodige autostarts uit de registry verwijderen. Met Autoruns (eveneens Technet Microsoft) gaat dat nog beter, maar het is ook wat ingewikkelder.

Services zijn ook programma's die bij het booten gestart worden. Ze zijn vaak nodig voor de goede werking van het systeem, dus wees voorzichtig. Voor deskundigen en waaghalzen zijn het genoemde Autoruns en Process Explorer (weer Technet Microsoft) handige programma's.

Windows verzamelt steeds meer overbodige troep op de harddisk. Onze toepassingen en vooral de gebruikers zelf kunnen er ook wat van. De schijf wordt steeds voller. En als die erg vol raakt, is je systeem niet meer 'vooruit te branden'. Windows heeft dan moeite om lege plekjes te vinden voor het wegschrijven en gegevens terug te vinden door een sterk gefragmenteerd bestandssyseem.

Weer CCleaner is een goed hulpmiddel om de meest voor de hand liggende achtergebleven bestanden op te ruimen. Revo Uninstaller gaat een aantal stappen verder, maar is natuurlijk ingewikkelder.

Hans Lunsing gaat in op het opschoon-probleem van Windows. Onder Linux is het probleem kleiner. Onder andere omdat Linux niet het 'wangedrocht registry' kent en het bestandssysteem efficiënter werkt.

Hier zit de kern van het probleem. Programma's schrijven bij installatie in de registry, bij deïnstallatie blijft vaak een deel achter.

Vaak ontstaat het probleem door ondeugdelijke uninstall-procedures van programma's. Je kunt met CCleaner proberen of je meer succes hebt. Ook hier hier is het alternatief Revo Uninstaller effectiever, maar ook ingewikkelder.

Windows schrijft gegevens op beschikbare plekken op de harddisk. Als je vaak wat opslaat en weer wist, ontstaat een beeld van veel kleine gaatjes, die later weer opgevuld worden met stukjes en beetjes van een bestand. Die moet Windows dan weer moeizaam bij elkaar zoeken.

Een goede oplossing hiervoor is het programma JkDefrag van de Nederlander Jeroen Kessels. Ook Windows heeft een defragmentatie-programma aan boord, dat in Vista wekelijks (in de standaard instelling) op de achtergrond zijn werk doet.